Milionowe nagrody dla sygnalistów. Amerykańskie podejście do zgłaszania nieprawidłowości na rynku finansowym

Nagrody pieniężne dla sygnelistów

Rok 2021 był rekordowym, jeżeli chodzi o wysokość nagród przyznawanych sygnalistom w ramach SEC Whistleblower Program, prowadzonego przez amerykańską Komisję Papierów Wartościowych i Giełd (U.S. Securities and Exchange Commission), która sprawuje nadzór nad rynkiem finansowym w USA. W ciągu roku budżetowego 2021 (w USA rok budżetowy trwa od października do września następnego roku) SEC przyznała nagrody dla 108 sygnalistów w łącznej wysokości około 564 milionów dolarów, w tym trzy największe nagrody w historii programu – w wysokości 114 (październik 2020r.), 110 (wrzesień 2021r.) oraz 50 (kwiecień 2021r.) milionów dolarów. Dla porównania w 2020 r. SEC nagrodziła 39 osób, przyznając im około 175 milionów dolarów.

Wytyczne programu SEC

Głównym celem SEC Whistleblower Program jest nagradzanie osób określanych mianem ,,uprawnionych sygnalistów” (ang. „eligible whistleblower”). Uprawniony sygnalista to osoba, która dobrowolnie przekazuje SEC oryginalne (nie będące do tej pory w posiadaniu organu) informacje o naruszeniu federalnych przepisów, dotyczących instrumentów finansowych, które miało miejsce, trwa lub ma nastąpić. Przekazane informacje muszą prowadzić do skutecznego działania egzekucyjnego SEC, którego efektem będzie nałożenie sankcji pieniężnych przekraczających 1 milion dolarów. Jako uprawniony sygnalista może działać jedna lub więcej osób, przy czym muszą to być oczywiście osoby fizyczne. W ramach programu przyznawane są nagrody w wysokości od 10 do 30% kwot sankcji zastosowanych w postepowaniu przeprowadzonym przez SEC lub w powiązanych postępowaniach prowadzonych przez inne organy regulacyjne i organy ścigania.

Ustawa Dodd-Frank

SEC Whistleblower Program został wprowadzony w 2010 r. na podstawie ustawy o reformie Wall Street i ochronie konsumentów (Wall Street Reform and Consumer Protection Act) – popularnie zwanej ustawą Dodd-Frank. Dokument ten stanowił istotną część przebudowy amerykańskiego systemu regulacji finansowych w kierunku zapewnienia pełnej odpowiedzialności korporacyjnej i zgodności z prawem działań spółek publicznych. Jednym z filarów tej przebudowy stał się właśnie SEC Whistleblower Program. W celu zapewnienia jak najlepszych warunków funkcjonowania programu i bezpieczeństwa osób zgłaszających naruszenia, ustawa ustanowiła także silne zabezpieczenia dla sygnalistów przed działaniami odwetowymi.

Sygnaliści ważnym ogniwem wykrywania naruszeń

Jak widać skala naruszeń na amerykańskim rynku finansowym wciąż budzi poważne zastrzeżenia – świadczą o tym chociażby kwoty przyznawane sygnalistom, stanowiące jedynie ułamek kwot nakładanych w ramach sankcji przez organy nadzoru finansowego. Powyższe jednoznacznie wskazuje jak istotną rolę w wykrywaniu naruszeń mogą odgrywać sygnaliści i jak ważne jest wprowadzanie odpowiednich regulacji w tym zakresie, zarówno motywacyjnych, jak i ochronnych.